Bài
đọc 1 được trích trong sách Sáng thế Ký, mô tả việc sa vào cạm bẫy của Adong và
Evà. Cạm bẫy không được được giăng ra bởi Thiên Chúa hay một loại thụ tạo nào
ngang hàng với con người; nhưng lại do bởi con rắn, tượng trưng cho quyền lực của
sự dữ.
Nhật
xét đầu tiên là Adong và Evà không nhất thiết phải
là những nhân vật có thật trong lịch sử. Chúng ta cần phân biệt các sự kiện có
thật và sự thật hay tính chất đích thực của nó. Sự kiện thì diễn tả một sự việc
đã xẩy ra, hoặc nói về nhân vật nào đó trong lịch sử. Nhưng ‘sự thật trọn vẹn’
chưa hẳn được diễn tả trong ‘sự kiện’ đó. Còn ‘sự thật’, nhất là sự thật về tôn
giáo và bản chất con người vốn được ẩn dấu dưới lớp ‘sự kiện’, và được diễn tả
qua các hình ảnh và biểu tượng để nói lên sự thật của vấn đề. Điều thú vị mà
chúng ta cần phám phá là ý nghĩa của sự thật được ẩn dấu trong cách trình bày bằng
ngôn ngữ biểu tượng hay các hình ảnh mà các tác giả đưa ra.
Trở lại truyện tích
sáng tạo, nhất là trích đoạn nói về việc sa ngã của Adong và Evà, các tác giả
chuyển cho chúng ta một ‘sự thật’ hơn là trình bày một ‘sự kiện’. Thật vậy,
cách hành sử, thái độ sống và hoàn cảnh của Adong và Evà thật đến độ, nếu cần
phải so sánh thì chúng ta có thể nói rằng: chúng ta là những Adong và Evà trong
mọi thời đại, sẵn sàng sa vào cạm bẫy bằng cách tự làm chủ cuộc sống mình và tự
tách mình ra khỏi mối dây quan hệ với Thiên Chúa.
Giả như con rắn nói dối
thì chúng ta dễ nhận ra cạm bẫy và sa lánh chúng; nhưng ở đây con rắn đã nói thật
nên bà Evà và con người qua mọi thời đại mới tự động chui vào lưới vì chất ngọt
của tên cám dỗ giăng ra. Bằng cách thức này, con rắn gieo vào lòng ông bà
nguyên tổ sự ngờ vực, khiêu khích và mời gọi ông bà tham gia vào một cuộc phiêu
lưu do họ làm chủ, mà không cần đến Thiên Chúa. Mọi sự sẽ khá hơn nếu ông bà
hái và ăn trái cây giữa vườn này. Quả là hấp dẫn và giản đơn.
Thật thú vị, họ không
chết sau khi ăn trái cấm. Họ nhận ra sự thật đã xẩy ra đúng theo lời dụ dỗ của
con rắn là họ trở nên khôn ngoan, biết rõ trắng đen, biết mình trần truồng và
trơ trụi. Tự mình sắp xếp, tự mình xây dựng chân tướng và vị trí là những thử
thách mà không chỉ có ông bà nguyên tổ đã trải qua, mà con người qua mọi thời đại
vẫn còn đang phải chống trả với các thử thách này.
Thật vậy, nếu nhờ biện
phân mà nhận ra cơn cám dỗ thì chúng ta có thể dễ chống đỡ hơn; nhưng các thử
thách lại quá thật với con người, rồi nhiều lúc chúng ta lại bị lầm tưởng đó là
ý Chúa nữa cho đến lúc nhận ra sự thật trơ trụi mời biết là đã sa vào bẫy được
giăng ra bởi quyền lực của sự ác.
Đến
bài đọc hai, Thánh Phaolô chia sẻ suy tư của ngài về sứ vụ của Đức Giêsu như một
“Adong mới,” một Adong chiến thắng và
vượt qua mọi cạm bẫy để làm gương cho chúng ta; đó là những gì chúng ta sẽ thấy
trong bài Tin Mừng. Thánh Mát-Thêu thuật lại các cơn cám dỗ mà Đức Giêsu phải
trải qua trong hoang địa. Tuy Đức Giêsu đã vượt qua và chiến thắng các thử
thách để bước vào giai đoạn công khai rao giảng và loan truyền sứ vụ của Người;
nhưng không phải vì thế mà các cám dỗ đó biến mất; tất cả vẫn hiện diện như lời
Thánh Luca nói ma quỷ chờ cơ hội để tiếp tục cám dỗ Người.
Cuối
cùng và cũng là đích điểm các cám dỗ mà Đức Giêsu phải đối diện và vượt qua là
Satan, quyền lực chống đối Thiên Chúa.
Dưới
cái nhìn bao quát thì các thử thách mà Đức Giêsu phải đương đầu đều qui về căn
tính của Đức Chúa, về mối quan hệ giữa Người với Thiên Chúa bằng lối đặt câu hỏi
có tính khiêu khích: “Nếu ông là Con
Thiên Chúa.” Có nghĩa là làm sao ông biết mình là Con Thiên Chúa. Biến đá
thành của ăn và làm theo lời đề nghị của ‘tên
cám dỗ’ thì sự thật sẽ được phơi bầy và không ai còn nghi ngờ về chân tướng
của Người nữa. Và một điều chắc chắn là qua đó Đức Chúa sẽ biết rõ mình là ai!
Thật
vậy, Đức Giêsu biết rõ chân tướng làm Con Thiên Chúa của mình; đó là điều mà
Chúa Cha đã công bố trong ngày Đức Giêsu đón nhận phép rửa bên bờ song Giođan.
Khi vừa ở dưới nước bước lên thì tiếng Chúa Cha đã phán: “Này là Con yêu dấu của Ta.” Thế mà, hôm nay ‘tên cám dỗ’ lại muốn gieo vào trong lòng Chúa tính nghi ngờ và lối
nói khích bác: Nếu ông là Con Thiên Chúa thì hãy chứng minh bằng cách làm theo
đề nghị của chúng đưa ra.
Adong
và Evà sa vào cạm bẫy làm theo ý chúng. Còn Đức Giêsu đã không làm như thế. Người
đi tìm ý của Cha Ngài để tỏ bầy cho nhân loại biết về mối quan hệ Cha Con của
Thiên Chúa và Ngài. Đức Giêsu là người con yêu dấu và chỉ thực hiện ý muốn của
Cha, không tìm và làm theo ý riêng; vì thế Người đã quay lưng lại với lời cám dỗ.
Và bằng các cách thức khác nhau, Đức Giêsu đã bộc lộ niềm tin tưởng tuyệt đối của
Người vào Thiên Chúa, Cha Ngài.
Là Con Thiên Chúa, Đức
Giêsu chấp nhận tất cả mọi sự từ Thiên Chúa, Cha của Người và chỉ từ Cha mà
thôi. Cuộc sống của Ngài bao gồm cả sứ vụ mà Ngài thi hành. Tất cả đều xuất
phát từ Cha, nên Ngài phải lệ thuộc vào Ngài; không tự động biến đá thành bánh
theo ý mình. Vẫn biết bánh là của ăn thì cần thiết cho việc nuôi dưỡng cơ thể;
nhưng sự sống của con người hoàn toàn không chỉ lệ thuộc vào của ăn mà thôi.
Nói như thế, có nghĩa là cho dù phải đói khát, Ngài vẫn tin tưởng rằng Thiên
Chúa sẽ lo cho Ngài, Cha Ngài sẽ cung cấp lương thực nuôi dưỡng Ngài. Phần Ngài
hãy lo tìm kiếm và thực hiện ý Cha trước.
Anh
chị em đừng quên rằng Đức Giêsu đã thể hiện quyền năng của Thiên Chúa trong
phép lạ bánh hóa nhiều để nuôi dưỡng cho những kẻ đi theo Ngài. Đó là việc làm
bộc lộ lòng yêu thương và sự quan tâm của Chúa dành cho những ai thuộc về Người.
Đức Giêsu không tự động làm phép lạ theo lời khích bác của kẻ khác để bộc lộ
“cái tôi –ta đây” cho người khác khen tặng.
Hôm
nay, khi suy niệm về các cuộc cám dỗ mà Đức Giêsu đã trải qua, chúng ta nên can
đảm nhìn nhận rằng Đức Chúa con bị thử thách phương chi là chúng ta. Thử thách
là điều không thể thiếu vắng trong đời sống của các kẻ tin nói riêng và đời sống
cộng thể nói chung. Và, bằng vào sức mình, không một ai trong chúng ta có thể
tránh thoát được các cạm bẫy của ma quỷ hay các quyền lực của sự dữ ẩn núp duới
các chiêu bài khác nhau để lôi kéo chúng ta đi ngược lại Ý Chúa. Cạm bẫy đó xuất
hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, tuỳ theo hoàn cảnh của cuộc sống.
Có
một điều mà chúng ta nên nhìn nhận rằng không ai là người hoàn hảo. Chúng ta có
thể giỏi mặt này nhưng lại yếu kém mặt khác. Phàm ai đã có sở trường thì sẽ có
sở đoản. Những điều này giúp chúng ta nhận ra sự hèn yếu của thân phận làm người
mà cần sự trợ giúp.
Trong
thời gian gần đây, nhờ sống chung với các cha giáo, nay đã về hưu, tôi mới khám
phá ra điều này. Khi còn trẻ các ngài là những con người khôn ngoan, nhiều vị
đã nắm giữ các nhiệm vụ thật quan trọng trong việc hướng dẫn và lãnh đạo người
khác, bao nhiêu phương án đã được đưa ra và thi hành bởi sự lãnh đạo khôn ngoan
và tài ba của các ngài; thế mà những việc cơ bản để chăm sóc bản thân như cột
dây giầy hay mang đôi vớ thì các ngài lại mù tịt.
Không
ai là người hoàn hảo. Có một khoảng trống trong cuộc sống mà chúng ta phải nỗ lực
để lấp đầy. Adong và Evà đã lầm tưởng họ có thể lấp đầy khoảng trống, lỗ hổng
trong cuộc sống bằng trái cây ở giữa vườn. Vậy mà sau khi ăn thì cuộc sống của
họ lại càng trống rỗng hơn; điều mà họ nhìn ra cũng chỉ là nỗi cơ đơn, tránh né
nhau và tránh né Thiên Chúa.
Điều
này vẫn còn hiện diện trong cuộc sống của chúng ta. Đã nhiều người lầm tưởng và
tìm cách lấp đầy khoảng trống bằng nỗ lực đánh bóng chân tướng của mình bằng
các phương tiện như ráng tậu cho được một chiếc xe mới, một ngôi nhà đẹp khang
trang xứng hợp với vị trí ông kia bà nọ của họ. Nhưng sau những lầm than, hy
sinh và vất vả để có được những điều này, sự trống vắng và nỗi cô đơn vẫn còn. Không
ai có thể lấp đầy nỗi cô đơn và khoảng vắng đó trong cuộc đời mình ngoại trừ
Chúa, như tâm tình mà Thánh Augustinô đã chia sẻ: “Tâm hồn chúng con luôn khăc khoải cho đến khi được nghỉ yên trong
Chúa.”
Để
cho mình đủ sức đối diện với muôn ngàn thử thách trong cuộc sống, chúng ta nên
nhận ra sự giới hạn của chính bản thân. Nhận ra không phải để cầu xin Chúa cất
đi các giới hạn; cho bằng nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa trong các ước muốn
và nhu cầu của chính mình; giúp cho chúng ta can đảm đối diện với các thử thách
trong niềm xác tín vào sức mạnh cần thiết của ơn Chúa như lời Thánh Phaolô đã cảm
nhận khi xưa “Ơn Ta thì đủ cho con.”
Với
ơn Chúa, chúng ta sẽ vượt qua các thử thách như Chúa đã trải qua hôm nay. Trong
tâm tình đó chúng ta hiên ngang bước vào Mùa Chay năm 2020 để đối diện và vượt
qua các thử thách trong cuộc sống.
Lm Giuse Mai Văn Thịnh,
DCCT
